ကြားခံနယ်မြေများကို ကျော်လွန်ခြင်း

“ကြားခံနယ်မြေများကို ကျော်လွန်ခြင်း”
– သတင်းသုံးသပ်ချက်ဆောင်းပါး –
■ ကျော်ဇောခိုင်

စစ်အာဏာသိမ်းပြီးချိန်ကစလို့ နွေဦးတော်လှန်ရေးကို စောင့်ကြည့်လေ့လာ ဝေဖန်နေတဲ့ အေးရှားတိုင်းမ်က စစ်ရေးကျွမ်းကျင်သူ အန်သော်နီဒေးဗစ်ရဲ့​ဒီလ ၁၈ ရက်က ဆောင်းပါး Myanmar’s fluid war edging toward an endgame ကို ဒီတပတ် လေ့လာကြည့်ပါမယ်။

‘မတူညီတဲ့ မြေပြင်အနေအထားနှစ်ခု’
ဆောင်းပါးရှင်က စစ်ပွဲဟာ အဆုံးသတ်ကို ဦးတည်လာနေတယ်လို့ သူ့ခေါင်းစဥ်မှာ ဖော်ပြတယ်။ ဒီနေရာမှာ fluid war ဆိုတဲ့သဘောက ဒီရေတက်သလို ကိုယ့်ထိုးစစ်အရှိန်နဲ့ ပစ်အားရဲ့ ရိုက်ခတ်မှုကြောင့် ရန်သူ့တပ်ကို ထိန်းချုပ်ကွပ်ကဲမှု မဲ့သွားအောင် လုပ်နိုင်တာမျိုးကို ဆိုလိုတယ်။ ထိုးစစ်ဟာ ရန်သူရဲ့ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာကို ဦးတည် (လူသေအောင် ဒဏ်ရာအနာတရဖြစ်အောင်) တိုက်ခိုက်တယ်ဆိုတာထက် ရန်သူတပ်ပျက်၊ ကိုယ့်လူကိုယ် ထိန်းလို့မရဖြစ်၊ စိတ်ဓာတ်ပျက်ယွင်းပြီး တပ် ကစဥ့်ကလျား ဖြစ်သွားစေတာမျိုးကို ဆိုလိုတယ်။ ဒီအနေအထားဟာ စကစတပ်တွေ လက်ရှိရင်ဆိုင်နေရတဲ့ အနေအထားဖြစ်တယ်။

ဆောင်းပါးအဖွင့်မှာ ၂၀၂၅ ရဲ့ အခြေအနေက ဖြစ်လေ့ဖြစ်ထရှိတာထက် ပိုပြီး ကျယ်ပြန့်လာတယ်လို့ သုံးသပ်ထားတယ်။ သူဆိုလိုတာက စကစဟာ ရှောင်လွှဲလို့မရအောင် ပြိုကျတော့မယ့် အနေအထား၊ ရွေးကောက်ပွဲထွက်ပေါက်နဲ့ တရုတ် ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှု၊ တော်လှန်ခုခံစစ် အင်အားစုတွေရဲ့ ကွဲပြားပြန့်ကျဲနေမှု၊ တိုင်းရင်းသားတွေနဲ့ ဗမာတွေကြားက အဖုအထစ်တွေ၊ အဲဒါတွေအားလုံး ဆက်စပ် မွှေနှောက်ခံထားရတဲ့ အခြေအနေတခုကို ရောက်နေတယ် ဆိုတာပဲဖြစ်တယ်။ ဒါကြောင့်မို့ ရှေ့ ဘာဆက်ဖြစ်မယ်ဆိုတာကို ခန့်မှန်းတွက်ချက်ဖို့ ခက်ခဲ့တဲ့အနေအထားမျိုး (fluidity) လို့ ဆိုတယ်။

ဒီနောက်ခံအခြေအနေမှာပဲ မြေပြင်အခြေအနေတွေဟာ ဆန့်ကျင်ဘက် အနေအထားနှစ်ခုကို ထင်ထင်ရှားရှား ဖော်ပြလာတယ်။ အဲဒါက အီးအေအိုတွေဟာ သူတို့နယ်မြေတွေကို ပိုင်ပိုင်နိုင်နိုင် ထိန်းချုပ်လာနိုင်တာဖြစ်ပြီး တဘက်မှာ ဗမာ တော်လှန်ရေးအင်အားစုတွေအတွင်းမှာ ပြောက်ကျားစစ်ကနေ ပုံမှန် စစ်တပ်တခုလို စုစည်း ဦးတည်ပြီးတိုက်တဲ့ နောက်တဆင့် ရွှေ့လျားစစ်ကို မတက်နိုင်သေးဘူးလို့ဆိုတယ်။

ဒီလိုဖြစ်ရတာဟာ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရရဲ့ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနမှာ လုံလောက်တဲ့ လက်နက်နဲ့ ငွေကြေးမရှိတာနဲ့ တော်လှန်ရေးဟာ နေရာအနှံ့ ကွဲပြားစွာ စတင်တိုက်ခိုက်တဲ့ အခြေအနေတွေကနေ သန္ဓေတည်ခဲ့တာကြောင့်လို့ မှတ်ချက်ပြုတယ်။ ခေါင်းဆာင်မှုမှာ စစ်ရေးအတွေ့အကြုံ၊ မဟာဗျူဟာအမြင်နဲ့ လူပုဂ္ဂိုလ်အရ တော်လှန်ရေးအင်အားစုတွေအပေါ် သြဇာလွှမ်းမိုးနိုင်စွမ်းအားတွေ (personal charisma) မှာ လိုအပ်ချက်တွေ ရှိနေတာကြောင့် ဒီအနေအထားကို အချိန်တိုအတွင်းမှာ ပြောင်းလဲဖို့ မလွယ်ဘူးလို့လည်း သုံးသပ်တာတွေ့ရတယ်။

‘ကြားခံဇုံ အယူအဆ’
စစ်တပ်ဟာ ကျင့်ဝတ်ပိုင်း ပျက်စီးနေပေမဲ့ ပစ်အား (fire power) နဲ့ မြို့ပြဗဟိုတွေကို ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ဆဲဖြစ်တယ်။ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းတွေ ပြန့်ကျဲနေတဲ့ လွတ်မြောက်နယ်မြေတွေကို ပီဒီအက်ဖ်တွေက ပို ထိန်းချုပ်ကွပ်ကဲလာတယ်။ မြို့ပြကို နည်းဗျူဟာအရ စိမ့်ဝင်တိုက်ခိုက်နိုင်တာတွေ ရှိပေမဲ့ သိမ်းပိုက်နိုင်တဲ့အခြေအနေတွေ မရသေးဘူးလို့ဆိုတယ်။ ဒါကိုဖျက်ပစ်ဖို့ဆိုရင် အရေးပါတဲ့နေရာတွေဟာ အီးအေအိုတွေရဲ့ နယ်မြေတွေနဲ့ ဗမာစစ်တိုင်းတွေထိစပ်နေတဲ့ ကြားခံဇုံတွေပဲဖြစ်တယ်။

ကြားခံဇုံတွေဟာ ၂၀၂၁ အာဏာသိမ်းလို့ လူငယ်တွေ အီးအေအိုဒေသတွေကို ခိုလှုံပြီး စစ်သင်တန်း စယူချိန်ကစပြီး ပေါ်လာတယ်။ ၂၀၂၂ မှာ ကြားခံဇုံအယူအဆဟာ စစ်ကိုင်းမှာ ကေအိုင်အေနဲ့အတူ ကောလင်းနဲ့ ပင်လည်ဘူးကို သိမ်းပိုက်ချိန်မှာ ပိုထင်ရှားလာတယ်။ TNLA ရဲ့ မန်းပီဒီအက်ဖ်ကို လေ့ကျင့် အတူတွဲတိုက်ခိုက်မှု၊ KNLA ရဲ့ စစ်တောင်းမြစ်ဝှမ်းနဲ့ တောင်ငူစစ်ဒေသတွေကို ပီဒီအက်ဖ်တွေနဲ့ ပူးပေါင်းတိုက်ခိုက်မှုတွေဖြစ်တယ်။ ဒါပေမဲ့ ပိုအရေးပါတဲ့ကြားခံဇုံတွေဟာ အေအေ အမ်းကို သိမ်းပြီးတဲ့နောက်ပိုင်း မကွေးနဲ့ ပဲခူးဘက်ကို ချင်းပီဒီအက်ဖ်တွေနဲ့ ပူးပေါင်းထိုးစစ်ဆင်တာနဲ့ ဧရာဝတီ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ကို စတင် တိုက်ခိုက်နိုင်ရာကနေ ပေါ်ထွက်လာတယ်လို့ ဆိုတယ်။

ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းတလျှာက်က မကွေး၊ ပဲခူး ဇုံဟာ ကပစတွေကြောင့် အရေးပါပြီး ဧရာဝတီဇုံဟာ ရိက္ခာကြောင့် အရေးပါတယ်လို့ ဆောင်းပါးရှင်က သုံးသပ်တယ်။ ဒီဒေသတွေကို ထိန်းချုပ်နိုင်တာဟာ စစ်ပွဲကို သက်တမ်းတိုစေမယ်လို့လည်း ထောက်ပြတယ်။ ဒါပေမဲ့ လတ်တလောအခြေအနေမှာ အေအေဟာ ပြည်လို ပုသိမ်လို ဗမာဒေသတွေထိရောက်အောင် ဝင်တိုက်ဖို့ ဆန္ဒရှိချင်မှ ရှိမယ်လို့လည်း မှတ်ချက်ပေးတယ်။ တဘက်မှာ TNLA လိုအဖွဲ့တွေကို တရုတ်ကခေါ်ပြီး အပစ်ရပ်ဆွေးနွေးပွဲတွေ လုပ်တာဟာလည်း စစ်တပ်ကို အသက်ရှုချောင်စေတယ်လို့ ဆိုပြန်တယ်။

‘ကြားခံဇုံကို တိုးချဲ့ခြင်း’
၂၀၂၅ ထဲမှာ ကေအိုင်အေ၊ တီအင်အယ်အေ၊ အေအေနဲ့ ကေအင်အယ်အေ ကြားခံဇုံတွေကို တိုးချဲ့ပြီး အတွင်းပိုင်းတွေအထိ ကျယ်ပြန့်တဲ့ ပြောက်ကျားစစ် ကို တွင်ကျယ်အောင် တိုက်နိုင်ပြီဆိုရင် နိုင်ငံရေးအရ စီးပွားရေးအရ အကျပ်အတည်းဆိုက်နေတဲ့ စကစကို ၂၀၂၅ နှစ်ကုန်မှာလုပ်မယ့် ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်မီ ပြုတ်ကျစေနိုင်မလားလို့ ဆောင်းပါးရှင်က ခန့်မှန်းကြည့်တာကို တွေ့ရတယ်။