မြန်မာ့အရေး ပြတ်ပြတ်သားသားကိုင်တွယ်ဖို့ အချိန်တန်ပြီ

“မြန်မာ့အရေး ပြတ်ပြတ်သားသားကိုင်တွယ်ဖို့ အချိန်တန်ပြီ”

(The Diplomat အွန်လိုင်းသတင်းမဂ္ဂဇင်းတွင် နိုဝင်ဘာလ ၁၄ ရက်နေ့က ဖော်ပြခဲ့သည့် ဆောင်းပါးရှင် Justyna Gudzowska နှင့် Yadanar Maung တို့၏ It’s Time to Take the Gloves Off on Myanmar ဆောင်းပါးကို ဘာသာပြန်ဆိုထားပါသည်)

စစ်အုပ်စုရဲ့ အကြမ်းဖက်မှု၊ စစ်ရာဇဝတ်မှုတွေ များပြားလာတာနဲ့အမျှ အမေရိကန်နဲ့ သဘောထားတူ အခြားအင်အားစုတွေအနေနဲ့ ပိုမိုပြင်းထန်ထိရောက်တဲ့ ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုတွေကို လုပ်ဖို့အတွက် အရေးကြီးတဲ့အချိန်ဖြစ်ပါတယ်။

ယခု သတင်းပတ် G-20 ခေါင်းဆောင်တွေ ဘာလီကျွန်းမှာ တွေ့ဆုံတဲ့ပွဲမှာတော့ ရုရှားရဲ့ ယူကရိန်းအပေါ် ကျူးကျော်စစ်ကိစ္စက သေချာပေါက် အဓိက ကျနေပါလိမ့်မယ်။ ဒါပေမယ့် အမေရိကန်သမ္မတ ဂျိုး ဘိုင်ဒန်အနေနဲ့ ဒီ G-20 တွေ့ဆုံပွဲကို အကြောင်းပြုပြီး ဘာလီနဲ့ မဝေးလှတဲ့နေရာမှာ ဖြစ်ပျက်နေတဲ့ မပြီးဆုံးသေးတဲ့ တိုက်ပွဲတခုဖြစ်တဲ့ မြန်မာပြည်သူလူထုက တရားမဝင် အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီကို တွန်းလှန်နေတဲ့ တိုက်ပွဲအကြောင်းကိုလည်း ပြောဆိုသင့်ပါတယ်။ အကြမ်းဖက် စစ်ကောင်စီဟာဆိုရင် စစ်ရာဇဝတ်မှုတွေရော၊ လူသားမျိုးနွယ်ပေါ်ကျူးလွန်တဲ့ ဒုစရိုက်မှုတွေအပါအဝင် ပြည်သူလူထုကို အတင်းအဓမ္မ ဖိနှိပ်နေတာဖြစ်ပါတယ်။ အမေရိကန်ဟာ မြန်မာ့အရေးနဲ့ပတ်သက်ရင် ယခုအချိန်ထိ မပြတ်မသားပါဘဲ။ ဒီ G-20 ဘာလီခရီးစဉ်ဟာဆိုရင် အမေရိကန်နဲ့ မဟာမိတ်တွေအတွက် အကြမ်းဖက်မှုတွေကို ကျူးလွန်နေတဲ့ အကျင့်ပျက် ဒုစရိုက် စစ်ကောင်စီအုပ်စုကိုဉီးတည်တဲ့ ငွေကြေးမှုဝါဒအသစ်တွေကို ကြေငြာပြီး ဒီမိုကရေစီအရေးအတွက် တိုက်ပွဲဝင်နေကြတဲ့ မြန်မာပြည်သူလူထုကို ထောက်ခံကြောင်း ပြသဖို့ အခွင့်အရေးကောင်းတရပ်ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီလမှာ အာဏာသိမ်းလိုက်ကတည်းက အပြစ်မဲ့ပြည်သူပေါင်း ၂,၄၀၀ ကျော်ကို အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီ လက်ကိုင်တုတ်တွေက သတ်ဖြတ်ပစ်ခဲ့ပါတယ်။ စာသင်ကျောင်းတွေနဲ့ ကလေးတွေကိုလည်း စစ်ကောင်စီက မသက်ညှာခဲ့ဘူးဆိုတာ ကျောင်းသားကလေး ၁၁ ယောက်သေခဲ့တဲ့ ရဟတ်ယာဉ်နဲ့ မညှာမတာ ပစ်ခတ်သတ်ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ဖြစ်စဉ်က သက်သေပြနေပါတယ်။ ရွေးကောက်ခံ လွှတ်တော်အမတ်တွေ၊ လူထုတက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေ၊ စာနယ်ဇင်းသမားတွေအပါဝင် နိုင်ငံရေးသမားပေါင်း ၁၅,၀၀၀ ကျော် ဖမ်းဆီးခံရပါတယ်။ ပြည်တွင်းမှာတင်ပဲ လူပေါင်း သန်းနဲ့ချီ စစ်ဘေးရှောင်အဖြစ်နဲ့ ရွှေ့ပြောင်းပြေးလွှားနေကြရပြီး ဒါတွေကြောင့် စီးပွါးရေးနဲ့ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ နောက်ဆက်တွဲအခြေအနေတွေ အာရှတခွင်မှာ ရိုက်ခတ်တုန်လှုပ်နေပါတယ်။

စစ်ကောင်စီရဲ့ အကျင့်ပျက်ခြစားမှု၊ အကြမ်းဖက်မှု၊ ဆိုးဝါးသောမူဝါဒတွေဟာ လူထုကို အကြီးအကျယ်ဒုက္ခပေးနေရုံသာမက စီးပွါးရေးကိုလည်း ဂယက်ထစေပါတယ်။ ကုလသမဂ္ဂနဲ့ ကမ္ဘာ့ဩဇာတိက္ကမကြီးသော အဖွဲ့အစည်းတွေ အပါအဝင် အာဆီယံနိုင်ငံတွေကလည်း စစ်ကောင်စီရဲ့ အပြုအမူတွေကို ပြုပြင်ထိန်းကျောင်းနိုင်စွမ်းမရှိကြပါဘူး။ တဘက်မှာတော့ စစ်ကောင်စီဟာ မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီရေး လှုပ်ရှားသူတွေကို ကွပ်မျက်ပစ်ရုံမျှမက ဩစတေးလျ စီးပွါးရေးပညာရှင်နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ဗြိတိန်သံအမတ်ဟောင်းတို့ကို ထောင်ချပစ်တာအထိ ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း ကျူးလွန်နေပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ရုရှားတို့ တရုတ်တို့နဲ့ ဆက်ဆံရေးတိုးမြှင့်ပြီး နိုင်ငံတကာက ချမှတ်တဲ့ အရေးယူပိတ်ဆို့မှုတွေကို ရှောင်လွှားဖို့လည်း ကြိုးစားနေပါတယ်။

လာမယ့်လတွေအတွင်းမှာလည်း စစ်ကောင်စီဟာ ရွေးကောက်ပွဲ အတုအယောင်တခုကို ကျင်းပဖို့ ပြင်ဆင်နေပြီး ၂၀၂၃ နှစ်လည်လောက်မှာ ကျင်းပဖို့ ရည်ရွယ်ထားတဲ့ အတုအယောင် ရွေးကောက်ပွဲကနေ သူရဲ့အာဏာတည်တံ့ရေးနဲ့ အပေါ်ယံတရားဝင်မှုတခုရအောင်လုပ်ဖို့ စီစဉ်နေပါတယ်။ နိုင်ငံအနှံ့မှာ တော်လှန်ရေးအင်အားစုတွေဟာ မကြုံဖူးတဲ့ အရှိန်အဟုန်နဲ့ကို တိုးတက်လှုပ်ရှားနေတာဖြစ်ပြီးတော့ အခုအချိန်မှာ အမေရိကန်ဟာ သူရဲ့ လေးဖင့်ချိန်ဆနေရတဲ့ ချဉ်းကပ်မှုတွေကို ပိုမိုထိရောက်ကောင်းမွန်တဲ့ အရေးယူပိတ်ဆို့မှုတွေနဲ့ အစားထိုးဖို့လိုနေပြီ ဖြစ်ပါတယ်။

စစ်ကောင်စီရဲ့ အဓိက နိုင်ငံခြားဝင်ငွေလမ်းကြောင်းဖြစ်တဲ့ MOGE ကို ပိတ်ဆိုအရေးယူဖို့ဆိုတဲ့ လူထုလှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့တွေ၊ အထင်ကရ တက်ကြွားလှုပ်ရှားသူတွေအပါအဝင် အမေရိကန်ကွန်ဂရက်အဖွဲ့ဝင်တွေအကြား ညီညီညာညာတောင်းဆိုထားတာဟာဆိုရင်ဖြင့် လပေါင်းများစွာရှိနေပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ စစ်ကောင်စီဟာ မြန်မာပြည်သူလူထုကို သတ်ဖြတ်ဖို့အတွက်လိုအပ်တဲ့ စစ်လက်နက်နဲ့ လေယာဉ်လောင်စာဆီတွေကို ဝယ်ယူဖြည့်တင်းနိုင်ဖို့အတွက် နိုင်ငံခြားဝင်ငွေရရှိနိုင်တဲ့ လမ်းကြောင်းတွေကို ထိန်းချုပ်နေပြီးတော့ ငွေကြေးကဏ္ဏကြီးတခုလုံးကိုလည်း အတင်းအကြပ် ချုပ်ကိုင်ထားပါတယ်။ EU အနေနဲ့ကတော့ MOGE ကို ပိတ်ဆို့အရေးယူပြီး ဖြစ်ပေမယ့်လည်း အမေရိကန်ဒေါ်လာကသာ အခရာဖြစ်နေတဲ့ အနေအထားမို့ အမေရိကန်အနေနဲ့ ပိတ်ဆို့အရေးယူမှသာ ပိုမိုထိရောက်တဲ့ရလဒ်ကို မြင်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ထိုင်းနိုင်ငံဟာ မြန်မာနိုင်ငံက ဓာတ်ငွေ့ကို အသုံးပြုနေရတာ ဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့်လည်း ဝါရှင်တန်အနေနဲ့ MOGE ကိုပိတ်ဆို့အရေးယူလိုက်ရင် ထိုင်းနိုင်ငံကိုလည်း ထိခိုက်နိုင်တာကြောင့် ဒီလိုအရေးပိတ်ဆို့မှု မလုပ်ချင်လို့ ချိန်ဆနေချိန်မှာပဲ အမေရိကန်နဲ့ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းဟာ စစ်ကောင်စီက ကျူးလွန်နေတဲ့အမှုတွေနဲ့ သူ့ကိုထောက်ပံ့နေတဲ့ အပေါင်းအပါတွေကို ပြတ်ပြတ်သားသားဆုံးမဖို့လည်း လိုလာနေပါတယ်။ စစ်ကောင်စီကို အကျိုးပြုနေတဲ့ တခြား နိုင်ငံပိုင်လုပ်ငန်းတွေဖြစ်တဲ့ Myanma Petrochemical Enterprise လို လုပ်ငန်းတွေကိုလည်း ပိတ်ဆို့အရေးယူဖို့လိုအပ်ပါတယ်။

ဒါ့အပြင် အမေရိကန်အနေနဲ့ ကွန်ယက်ချိတ် ပိတ်ဆို့မှုတွေကို အသုံးချပြီး နိုင်ငံရေး စီးပွါးရေးဂယက်ရိုက်မှုတွေကနေ အကျိုးဖြစ်ထွန်းနေတဲ့ စီးပွါးရေးလုပ်ငန်းတွေကိုလည်း ရည်ရွယ်ဉီးတည်သင့်ပါတယ်။ ရွှေဗျိုင်းဖြူလုပ်ငန်းစုကြီးဟာဆိုရင်လည်း အကြမ်းဖက်စစ်တပ်နဲ့ ရှည်လျားသော ဆက်ဆံရေးရှိပြီး ဒီလိုအုပ်စုမျိုးတွေကိုဆိုရင် စံနမူနာပြ အရေးယူသင့်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အကျပ်အတည်တွေကြောင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေကို စွန့်ခွါသွားတဲ့ နော်ဝေနိုင်ငံအခြေစိုက် ဆက်သွယ်ရေးကုမ္ပဏီ တယ်လီနောရဲ့ ရှယ်ယာအများစုကို ဒီစစ်တပ်ထောက်ခံထားတဲ့ ကုမ္ပဏီကပဲ ဝယ်ယူခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

ပိုမိုထိရောက်သော ဘဏ္ဏာရေးပိတ်ဆို့မှုတွေနဲ့ အားလုံးစည်းလုံးတဲ့ အရွေ့တွေဖြစ်ဖို့ဆိုရင် အမေရိကန်အနေနဲ့ သူရဲ့မိတ်ဖက်တွေနဲ့ ပိုပြီးနီးနီးကပ်ကပ် အလုပ်လုပ်သင့်ပါတယ်။ အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီကို ပိုပြီးဖိအားပေးဖို့ဆိုရင် EU ၊ ယူကေ၊ ကနေဒါ၊ ဩစတေးလျ စတဲ့နိုင်ငံတွေနဲ့အတူ ကွန်ယက်ချိတ်ဆက်ပိတ်ဆို့မှုတွေလုပ်ပြီး အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီနဲ့ဆက်နွယ်နေတဲ့ ငွေကြေးတွေကို ပိတ်ဆို့အရေးယူတာတွေ လုပ်ရမှာပါ။

ပိတ်ဆိုအရေးယူတာတွေအပြင် ဘိုင်ဒန်အစိုးရအနေနဲ့ သူရဲ့မိတ်ဖက်တွေအားလုံးကို စစ်ကောင်စီနဲ့ပတ်သက်သမျှ လူအားလုံးနဲ့ ဆက်နွယ်နေတဲ့ စီးပွါးရေးအားလုံးကို ဖြတ်တောက်ပစ်ဖို့ တောင်းဆိုရမှာပါ။ ဉပမာအနေနဲ့ပြောရမယ်ဆိုရင် Quad အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံလည်းဖြစ်၊ ၂၀၂၃ မှာ G-7 ဉက္ကဋ္ဌနေရာလည်းဖြစ်၊ ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီရဲ့ အလှည့်ကျ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံလည်းဖြစ်တဲ့ ဂျပန်နိုင်ငံဟာဆိုရင် သူ့ရဲ့ Y Complex ဆိုတဲ့ ဖွံ့ဖြိုးရေးပရောဂျက်ကြီးကို ဆိုင်းငံ့လိုက်ပြီဖြစ်ပါတယ်။ ဒီပရောဂျက်ကြီးဟာဆိုရင် စစ်ကောင်စီရဲ့မြေကို ငှါးရမ်းလုပ်ကိုင်တာဖြစ်ပြီး ဂျပန်အစိုးရက ငွေကြေးထောက်ပံ့ပေးထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ တကယ်တော့ ဒီလိုကိစ္စမျိုးတွေဆိုတာ ဆိုင်းငံ့တာထက် အပြီးတိုင်ဖျက်သိမ်းပစ်ဖို့လိုပါတယ်။

အမေရိကန်နဲ့ သူရဲ့မဟာမိတ်တွေအနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းက တော်လှန်ရေးအင်အားစုတွေကို ပြတ်ပြတ်သားသား ထောက်ခံပြီး စစ်ကောင်စီကို သက်ဆိုးရှည်စေတဲ့ အကျင့်ပျက်ယန္တရားတွေကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းဖို့ အချိန်ရောက်ပြီဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုလုပ်ဖို့ဆိုရင် အကြောက်တရားတွေရဲ့အလွန်မှာ ဒီမိုကရေစီ၊ ရေရှည်တည်တံတဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ အားလုံးပါဝင်နိုင်သော ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုတွေနဲ့ တာဝန်ခံ တာဝန်သိတတ်သော စီးပွါးရေးလုပ်ငန်းတွေအထိကို ဖန်တီးဦးတည်တဲ့ ထိရောက်သော အရေးယူမှုတွေ၊ ရေရှည်ကို မြော်မြင်နိုင်မှုတွေ၊ မြန်မာပြည်သူနဲ့အဖွဲ့အစည်းတွေကို ကူညီမြှုပ်နှံပေးမှုတွေပေးအပ်ဖို့ ခိုင်မာပြတ်သားစွာ ဆုံးဖြတ်ဖို့လိုနေပြီ ဖြစ်ပါတယ်။

ဘာသာပြန် – မောင်မိုးအေး

(Justyna Gudzowska ဟာ The Sentry အဖွဲ့မှာ Illicit Finance Policy ရဲ့ ဒါရိုက်တာ ဖြစ်ပါတယ်။)
(Yadanar Maung ဟာ Justice For Myanmar အဖွဲ့ရဲ့ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဖြစ်ပါတယ်။)